شخم زدن زمین اولین فعالیتی است که در زمینه کشت محصولات کشاورزی به خصوص غلات انجام می شود. شخم در اصطلاح کشاورزی عبارت است از برگردان و حاضر کردن خاک توسط تحهیزات و ادوات کشاورزی.
دلایل اصلی این کار ، یکی سست کردن زمین جهت کشت بذر و دیگری از بین بردن گیاهان و ریشه علف های هرز و بی مصرف است.
اهداف اصلی شخم :
شخم زدن می تواند چندین دلیل داشته باشد. از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– سست کردن زمین و شل کردن خاک و خردن کردن آن به گونه ای که کاشتن بذر و رشد آن بهتر صورت بگیرد .
– از بین بردن ساقه و ریشه گیاهان زائد و علف های هرزی که می توانند رشد محصول اصلی را کاهش داده و بازده آنرا پایین بیاورد.
– از بین بردن حشرات و حیوانات موزی خاک توسط حرارت و نور خورشید.
تاثیر عمق شخم بر رشد علف های هرز
گاهی تصور می شود که شخم عمیق از رشد علف های هرز می کاهد. این تصور می تواند اشتباه باشد. زیرا تجربه نشان می دهد که بذرهای علف هرز وقتی در عمق خاک قرار می گیرند بهتر محافظت می شوند و از بین نمی روند.
این دانه ها در شخم عمیق بعدی بر روی سطح خاک می آیند و دوباره رشد می کنند. پس برای کنترل و کاهش علف های هرز ، یک شخم سطحی مناسب تر از شخم عمیق است.
انوع شخم :
بعد از برداشت : برای اینکه عمل تجزیه باقی مانده محصولات کشت قبلی سرعت یابد ، بهتر است که قبل از اینکه بستر کشت برای محصول بعدی آماده شود بقایای محصولات قبلی بر روی خاک انباشته گردد. زیرا تجزیه در لایه های عمیق تر به صورت ناقص صورت می گیرد.
شخم اولیه : شخم اولیه در گیاهان یکساله یا کشت جدید به وسیله ابزاری چون گاو آهن صورت می گیرد. به طور کلی شخم باید سطح رویه خاک را جابجا کند و همچنین عمق میانی آنرا بهم بزند.
تهیه بستر: شخم ثانویه جهت مسطح و هموار کردن سطح های نامناسب شخم اولیه انجام می گیرد. اگر علف های هرز زیاد باشند تهیه بستر باید زودتر انجام شود. به این معنی که شخم زمین اگر بعد از رشد علف های هرز صورت گیرد باعث نابودی بهتر آنها می شود.
شخم بین محصولات : پس از اینکه محصولات رشد کردند شخم زدن خاک می تواند همچون بیل زنی سبب توفق رشد علف های هرز گردد. این عمل فایده دیگری نیز دارد و آن، بهبود بافت خاک و کاهش تبخیر رطوبت آن در لایه های عمیق تر است
