سیب یکی از انواع میوه هایی است که از زمان های بسیار قدیم مورد استفاده قرار گرفته است. قدیمی ترین آثاری که به دست آمده مربوط به یک سیب فسیل شده است که در حفاری های نزدیک سوئیس کشف شده است و متعلق به ادوار ماقبل تاریخ می باشد. به طور کلی پرورش درختان سیب بر حسب رشد و نمو و شکل و اندازه طول تنه به سه دسته تقسیم می شوند:
1- درختان سیب پاکوتاه
2-درختان سیب نیمه پابلند (متوسط)
3-درختان سیب پابلند.
معمولا برای تولید و پرورش درختان سیب پابلند و نیمه پابلند (متوسط) از پایه های بذری و در بعضی از موارد از پایه های غیر بذری (انواع مالینگ ها) و برای درختان سیب پا کوتاه از پایه های غیر بذری (مالینگ ها) استفاده می شود. شکل تاج درخت که در روی انواع این گونه پایه ها تشکیل می گردد و بر حسب چگونگی پرورش و تربیت آنها به صورت کروی، پهن و آزاد می باشد. برای تولید میوه سیب به ازای هر میوه سیب ۶۰ تا ۱۰۰ برگ سبز مورد نیاز می باشد تا به طور کافی میوه را تغذیه کرده و رشد و نمو داشته باشد.
نحوه پرورش و هرس درختان سیب پاکوتاه:
در پرورش درخت های سیب پاکوتاه لازم است نخست به سیستم و روش های مختلف پرورش درخت توجه نماییم. درختان سیب را می توان بر حسب چگونگی شکل تاج به فرم های مختلف گرد و پهن پرورش داد. منظور از درختان به فرم گرد تربیت آزاد شاخه های اصلی در جهات مختلف می باشد. اگر این گونه درختان را از بالا نگاه کنیم دارای فرم کروی هستند. در بین فرم کروی فرم های دیگری با نام فرم های جامی، قیفی، مختلط و… قرار دارند. تشکیل فرم در تیپ کروی بستگی به چگونگی هرس دارد. عملیات هرس فرم جامی به شکل زیر است:
این فرم هرس به دو صورت انجام می شود. هرس جامی با مرکز باز، دیگری هرس جامی با محور. در نوع اول بازوهای اولیه یا شاخه های اصلی اولیه از فاصله کوتاهی روی تنه واقع می شوند در حالیکه در نوع محور دار، در طول بیشتری از بالای تنه واقع می شوند. هرس فرم جامی با مرکز باز بدین ترتیب می باشد.
سال اول:
پس از کاشت نهال در صورت مناسب بودن شرایط از نظر فصل، آنها را از ارتفاع ۶۰ سانتی متری سر برداری می نماییم.
سال دوم:
در آن سال جوانه های موجود در طول ۶۰ سانتی متری نهال رش کرده و تولید شاخه هایی می نماید. بایستی توجه داشته باشیم اسکلت نهایی درخت از این سال شکل داده می شود. برای این منظور اوین شاخه را از ۱۵ سانتی متر بالای سطح خاک روی تنه انتخاب می نماییم فواصل بین شاخه ها در طول تنه بایستی بین ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر به طور متناوب باشد و در این فواصل اگر شاخه یا جوانه هایی به طور نا به جا روییده باشد، حذف می نماییم. معمولا در این روش تعداد شاخه های باقی مانده بین ۳ تا ۵ عدد می باشد. در مورد نهال هایی که در سال اول کاشت دارای تعدادی شاخه می باشند، عملیات هرس همانند عملیاتی است که در سال دوم روی نهال های یک تنه بدون انشعاب در سال اول انجام می گیرد.
در صورتی که تعداد شاخه های باقی مانده جهت اسکلت درخت کافی نباشد برای تشکیل شاخه جدید در بالای جوانه ای که تبدیل به شاخه جدید گردد، زخم کوچکی ایجاد می نماییم تا جوانه تحریک شده و سریعا شاخه مورد نظر را تولید نماید. در هر دو حالت لازم است پس از انتخاب شاخه ها و اسکلت بندی یک سوم طول دو شاخه را قطع و سربرداری می نماییم.
سال سوم:
در حالی که شاخه های اصلی یا اسکلت اولیه بین ۳ تا ۵ شاخه باشند لازم است در این مرحله فضایی برای ۶ تا ۱۰ شاخه ثانوی در نظر گرفته شود، زیرا در روی هر بازوی اولیه یا شاخه اصلی فقط ۲ شاخه ثانوی باقی می ماند تا نهال بتواند فرم اصلی و جامی خود را حفظ نماید در این مرحله در صورت لزوم شاخه هایی که با تنه اصلی زاویه نامتناسب (کمتر از ۶۰ درجه) دارند، توسط بازوهای جدا کننده آنها را تنظیم می نماییم. علاوه بر این لازم است شاخه های نا به جایی که روییده اند حذف کرد.
همچنین شاخه های ثانویه را در این مرحله به همان ترتیب نسبت یک سوم طول شاخه از جوانه ای که به سمت بیرون است سربرداری می نماییم. در سالهای بعد عملیات هرس منحصر به تنظیم و حذف شاخه های نا به جا به کنظور حفظ اسکلت و فرم درخت انجام می شود. سپس هرس و سربرداری شاخه های جوان هر سال روی درخت انجام می گیرد.
