یکی از کمبودهایی که در گندم هایی که برداشت می شود وجود دارد ناشی از کمبود روی است.
علل کمبود روی(Zn) درخاک های مناطق دیم :
به دلیل آهکی بودن و وجود کربنات های کلسیم و منیزیم ، عنصر روی جذب سطحی این کربنات ها شده و از دسترس گیاه خارج می شود. چون PH این خاک ها تا حدی قلیایی بوده تحرک و قابلیت جذب آن نیز بسیار پایین می باشد . از طرفی وجود کربنات ها درآب های مناطق دیم مانع تحرک وجابجایی عنصر روی می شوند .
رفتار روی در خاکها :
چـند عـامل در خـاک بـر قـابـلیـت جـذب روی بوسیـله گیـاه اثـر دارنـد :
PH ، مقدارفسفر ، مقدارماده آلی و جذب سطحی بوسیله رسها.
۱) PH خاک :
در خاکهای اسیدی ، روی برای گیاهان قابل جذب تر است تا خاکهای قلیایی.
کمبود روی به هیچ وجه در خاکهای قلیایی رخ نمی دهد ، اما جذب آن بوسیله گیاه نشان داده است که قابلیت جذب آن تابعی از قدرت اسیدی خاک است. حداکثر جذب روی ، چه بومی خاک و چه اضافه شده به خاک در پایین ترین PH ها می باشد. بنا به قاعده ای کلی بیشتر کمبودهای روی ناشی از PH در محدوده ۶-۸ اتفاق می افتد.
۲ ) مقدار فسفر خاک :
درخاکها ی غنی از فسفات اغلب کمبود روی مشاهده شده است بعضی از مطالعات انجام شده درروی در محیط کشت نشان می دهدکه در PH بین ۵/۶ – ۵/۸ جذب روی بوسیله گیاه با افزایش میزان فسفر درمحیط ریشه کاهش می یابد .
۳ ) آنتا گونیسمی ( Antagonism ):
قابلیت جذب روی با مصرف زیاد فسفر کاهش می یابد و گفته می شود که روی در داخل گیاه با فسفر حالت آنتاگونیسمی ( اثر متقابل منفی ) دارد . با نمونه برداری های مکرر از مزارع مشخص می شود که میزان فسفر دربیشتر زمینهای زراعی زیاد می شود و این نتیجه استفاده مداوم و زیاد نسبت به استانداردها ( ۲ برابر بیشتر ) از کودهای فسفره می باشد .
اثر متقابل Zn-p در چندین گونه گیاهی مشاهده شده است . اگر خاک دچار کمبود خفیف یکی از این دو عنصر باشد دادن یکی به خاک سبب کمبود دیگری می گردد و این وضع را معمولا” می توان بادادن هر ۲ عنصر به خاک اصلاح کرد .
۴ ) ماده آلی خاک :
درخاک هایی که ماده آلی آنها بویژه ماده آلی حاصل از تیمار با کود حیوانی زیاد است کمبود روی مشاهده می شود.
۵) جذب سطحی بوسیله کانی های رس :
روی بوسیله کانیهای مختلف رس و کربنات های کلسیم و منیزیم جذب سطحی می شود.
نگهداری روی بوسیله خاک ها با سایر کاتیون ها دارای رابطه زیر است :
H>Zn>Ca >Mg>K
کمبود روی معمولا” در خاک های آهکی مشاهده می شود و آهک دهی به خاک های اسیدی ، گیاهان را دچار کمبود روی می کند .
بنابراین واکنشهای جذب سطحی می توانند روی قابل جذب را تا حد کمبود کاهش دهند .
نشانه های کمبود روی :
این عنصر درتشکیل هورمون های گیاهی نقش عمده ای داشته و اگر گیاه دچار کمبود این عنصر شود ، نوارهای موازی زرد رنگ در اطراف رگبرگ میانی مشاهده خواهد شد.
با نقصان روی نمو و تولید هیدرات کربن کاهش می یابد.
کودهای حاوی ریز مغزی روی :
از رایج ترین کودهای روی ، می توان سولفات روی با خلوص ۲۳% و اکسید روی ۷۸% را نام برد.
طرز مصرف کودهای حاوی روی :
این کودها می توانند به صورت مصرف خاکی ( اختلاط با خاک درموقع کشت ) و یا محلول پاشی به میزان ۲ در هزار ( در مورد سولفات ها) روی برگ ها مصرف شوند .
دادن ترکیبات مختلف روی به خاک رایج ترین راه رفع کمبود های این عنصر است . برگپاشی ترکیبات روی درمحلول های آبی نیز موفقیت آمیز بوده است گرچه این روش را به طور کلی باید موقتی و برای موارد حاد درنظر گرفت .
بطور کلی برای تولید ۵/۱ تا ۲ تن محصول دانه گندم درهر هکتار مصرف ۱۰kg روی از منبع سولفات روی به همراه سایر کودهای از ته و فسفره به صورت خاکی درموقع کشت و درشروع فصل زراعی توصیه می شود .
شرایط مناسب برای رشد گندم:
خاک شنی و رسی عمیق با زهکشی خوب ، برای رشد گندم مناسب است. اصولا میزان عملکرد گندم در شرایط دیم (آبیاری با باران) ، در خاکهای رسی بیشتر است. چون این قبیل خاکها قادرند آب را بهتر و به مدت طولانی‌تر در خود نگهدارند. اما در شرایط آبی (که کشاورز خود گیاه را آبیاری می‌کند) ، معمولا گندم زیاد تحت تأثیر بافت خاک خود قرار نمی‌گیرد. گندم هم مانند سایر گیاهان نمی‌تواند در خاک خشک جوانه بزند.
گندم بهاره به دلیل ذخیره شدن رطوبت زمستانی در خاک ، همواره رطوبت مورد نیاز خود را دارد. اما رطوبت خاک گندمهای پاییزه معمولا فرایند جوانه‌زنی را با مشکل مواجه می‌نماید. اگر برای جوانه زنی یا رشد اولیه جوانه ، خاک رطوبت کافی نداشته باشد بذرها ممکن است بپوسند یا در معرض صدمات ناشی از سرما قرار گیرند.
زنگ آفتابگردان:
زنگی که ما بر روی آفتابگردان مشاهده کردیم زنگ قهوه ای بود که برای مبارزه می توان ازسم کاربوکسیل استفاده کرد در صورتی این سم در دسترس نباشد می توان از ویتاواکس که ترکیبی از کاربوکسیل وتیرام است استفاده کرد.
معمولا برای رشد بهتر و برداشت محصول خوب در آفتابگردان از کود اوره و پتاس در طول فصل رشد استفاده می شود ودر زمان گلدهی از اوره استفاده می شود.
بیماری دیگری که در آفتابگردان مشهود است پوسیدگی طوقه می باشد که از بنومیل برای درمان آن استفاده می شود.
کود هایی که همراه با کلر می باشند در منطقه ما نبایستی استفاده شوند زیرا به دلیل وجود سدیم در خاکهای منطقه واختلاط سدیم با کلر وتولید Naclکه باعث شوری خاک می شود بنابراین مثلادر جایی که به پتاسیم نیازمندیم بجای کلرو پتاسیم که حاوی کلر می باشد از سولفات پتاسیم استفاده می کنیم.